Günümüzde kripto paraların finans, sağlık, veri transferi ve saklanması vb. birçok alanda gün geçtikçe daha fazla kullanım alanı bulmalarına karşın, kripto para almak veya kripto varlıklara yatırım yapmak hala birçok kişi tarafından riskli olarak değerlendirilmektedir. Bireysel yatırımcıların yanında kurumsal yatırımcılar hatta devletler için bile yeni bir varlık grubu olan kripto paralar; merkezi bir otoriteye bağlı olmamaları, yeterli bir hukuki çerçevelerinin bulunmaması, sistemin küresel ölçekte 7/24 faaliyet göstermesi, anonim kullanıcıların mevcut yatırımcıların önemli bir bölümünü oluşturması vb. nedenlerle birçok riski de beraberinde bulundurmaktır. Bu nedenle kullanıcıların finansal varlığı alıp sattığı ve bu varlıkları sakladığı borsaların güvenilirliği, kripto paralara olan talebin dolayısıyla da sistemin devamlılığı açısından oldukça önemlidir.
Piyasada faaliyet gösteren borsalar türlerine göre üçe ayrılmaktadır.
- Spot Borsalar
Spot borsalar merkezi bir şekilde çalışır. Borsa, piyasada alıcıların ve satıcıların anlaşmalarını yürütmeleri için yalnızca alan sağlamakla kalmaz, aynı zamanda güvenilir bir aracı-üçüncü taraf olarak pasif bir rol oynar.
Spot piyasalarda faaliyet gösteren pek çok farklı borsa bulunmasına karşın yatırımcı tercihleri, kullanım kolaylığı, varlık ve işlem çeşitleri, güvenilirlik gibi nedenlere bağlı olarak mevcut piyasa hacminin önemli bir bölümü birkaç borsa üzerinde yoğunlaşmıştır.
CoinMarketCap tarafından, likidite puanları, hacim ve Web trafik faktörü değerlendirilerek yapılan puanlamaya göre belirlenen ilk 10 spot borsa aşağıdaki şekilde sıralanmıştır.
- Vadeli İşlem Borsaları
Vadeli işlemler veya vadeli işlem sözleşmeleri, bir varlığı daha sonraki bir tarihte sabit bir fiyatla satın almak veya satmak için yapılan bir anlaşmadır. Genellikle yatırımcılar tarafından mevcut varlıkların değerlerini korumanın veya değişken piyasalarda işlem yaparken maliyeti ya da karı sabitlemenin bir yolu olarak kullanılırlar. Vadeli İşlem Borsaları, vadeli işlem sözleşmelerinin fiyatlarının, çeşitli borsalardan her kripto para birimine olan talebi temsil eden toplu endekslere dayandığı, dolayısıyla da fiyatlandırmanın alıcı ve satıcılar için açık ve şeffaf olarak belirlendiği piyasalardır.
CoinMarketCap tarafından yapılan değerlendirmede işlem hacmine göre ilk 10 sırada yer alan vadeli işlem borsaları aşağıdaki şekilde sıralanmıştır.
- Merkeziyetsiz Finans (DEFI) Borsaları
Merkeziyetsiz Finans Borsaları’nda, müşterilerin fonlarını tutacak veya IOU’ları takip edecek bir merkezi aracı yoktur. Bunun yerine borsalar yalnızca bir alıcı ve satıcının kripto para birimlerini (coin) veya kripto jetonlarını (token) karşılayıp takas etmeleri için aracı görevi görürler. Bu eşler arası ticaret, DEX’lerde (Decentralized Exchange) tamamen otomatik ve merkezi olmayan bir işlemdir. Yapılan işlemlerde varlık değişimi, işlem anında doğrudan gerçekleşir.
Finansal aracı talep edenlerin merkezi olmayan borsaları kullanmalarının ilk ve en önemli nedeni, borsaların yatırımcı fonları üzerinde tam bir aracılık faaliyeti yürütmeleridir. Borsa, politika, yetersizlik veya kötü niyet gibi herhangi bir nedenle kullanıcıların kripto para birimini donduramaz, kaybedemez veya manipüle edemez.
Bununla birlikte müşteri fonları için merkezi depolamanın olmaması, potansiyel bilgisayar korsanlarını kolay bir hedeften mahrum eder. Kötü niyetli saldırılar, merkezi borsalar için önemli bir sorundur.
DEX’lerin bir başka avantajı da anonim olmalarıdır. Merkezileştirilmiş borsalar, sektöre uygun lisanslar edinmesi ve Müşterinizi Tanıyın (KYC) yönergelerini sürdürmesi için kanunen gerekli olan şirketler tarafından işletilir ve müşterilerini borsaya erişmeden önce kişisel verileri açıklamaya zorlar. Merkezi olmayan borsalar ise diğerlerinin aksine, kullanıcılarının gizlilik hakkından yararlanmasına ve tamamen anonim kalmasına izin verir.
Son olarak, merkezi olmayan borsaların operasyonları, şirket sunucularında barındırılan merkezileştirilmiş emsallerinin aksine, dağıtılmış bir düğüm ağı aracılığıyla sürdürülür. Sonuç olarak, eski sunucu kesinti süresine daha az eğilimlidir.
CoinMarketCap tarafından yapılan değerlendirmede işlem hacmine göre ilk 10 sırada yer alan merkeziyetsiz finans borsaları aşağıdaki şekilde sıralanmıştır.
Gayet açıklayıcı bir yazı olmuş, teşekkürler.
Tesekkurler.
Uzun zamandır ilgilendiğim bir konu gerçekten üzerinde çalışılmış ve cok aydınlatıcı teşekkürler
Biz teşekkür ederiz:)
Degerli bilgilendirmeniz için cok teşekkürler
Bizi izlemeye devam edin:)
Emeğiniz için teşekkürler..Devamını bekliyoruz..
Desteğiniz için teşekkür ederiz😊
Sizin sayenizde güvenebileceğim bir siteye kavuştum çok teşekkürler.
Yeni yazılarımızda da güveninize layık olmaya çalışacağız, teşekkürler.
elinize sağlık çok faydalı bir site
Teşekkür ederiz, daha da iyi olacağına inanıyoruz.
Türk uyruklu bir yatırımcının yazıda bahsettiğiniz ve hacimlerini paylaştığınız spot ve vadeli işlem borsalarına iştirak etmesi ve işlem yapması mümkün müdür? Yasal ve özellikle vergisel bir sorun olur mu? Çünkü bahsedilen siteler yurtdışı merkezli. Dex olarak tabir edilen piyasa ise tamamen yasadışı gibi görünüyor, o yüzden güven vermiyor.
Türkiye’de faaliyet gösteren borsalar da mevcut ve birçok kullanıcı halihazırda bu borsaları kullanıyor. Ancak yapısı gereği kripto paralar çoğunlukla herhangi bir ulusal kimliği olmayan, yarı anonim bir alanda faaliyet gösteriyor ve henüz yasal düzenlemeler yetersiz olsa da kurallar piyasa şartlarına gore belirleniyor. Bu nedenle de yurtdışına para gönderme hususu blockchain teknolojisinin temel çalışma dinamiklerini düşündüğümüzde durumu tam karşılamıyor. Türk vergi sisteminin genel kurallarına göre elde edilen gelirlerin -yasa dışı olsa dahi- vergiye tabi olarak değerlendirildiği durumlar görülmüş olsa da henüz kripto paralarla ilgili özel bir vergisel düzenleme bulunmamaktadır. Ancak yakın gelecekte böyle bir düzenleme yapılacağı konuşuluyor. Bizi takip etmeye devam edin;)
Kafalardaki birçok sorunun cevabı bu yazıda var. Teşekkürler
Bizi takip etmeye devam edin. Teşekkürler.
[…] Exchange […]